ヴォーカル・アンサンブル カペラ結成20周年記念演奏会1 ジョスカン・デ・プレ 聖母の被昇天の祝日のミサ

posted in: コンサート | 0

ヴォーカル・アンサンブル カペラ2017/2018シーズン定期公演
ヴォーカル・アンサンブル カペラ結成20周年記念演奏会1
ジョスカン・デ・プレ 聖母の被昇天の祝日のミサ
~グレゴリオ聖歌とルネサンス・ポリフォニーによるミサ形式の演奏会

2017年7月16日(日)午後5時 カトリック由比ガ浜教会
2017年7月18日(火)午後7時15分 カトリック関口教会・東京カテドラル

主催:株式会社フォンス・フローリス
助成:文化芸術振興費補助金(トップレベルの舞台芸術創造事業)
後援:ベルギー王国大使館

演奏:ヴォーカル・アンサンブル カペラ
superius: 花井尚美 安邨尚美 鏑木綾 田村幸代
contratenor/tenor:望月裕央 及川豊 根岸一郎 富本泰成 渡辺研一郎
bassus: 櫻井元希 花井哲郎(Maestro di Cappella=音楽監督)

演奏プログラム

聖母被昇天のミサ
Missa in Assumptione Beatae Mariae Virginis

ジョスカン・デ・プレ ミサ《デ・ベアータ・ヴィルジネ》(聖母ミサ)
Josquin des Prez (1450/55?-1521), Missa De beata virgine

1. 入祭唱「大いなるしるしが」
グレゴリオ聖歌
Introitus: Signum magnum, Gregorian chant

2. キリエ
ジョスカン・デ・プレ ミサ《デ・ベアータ・ヴィルジネ》(聖母ミサ)より
Kyrie Josquin des Prez, Missa De beata virgine

3. グロリア
ジョスカン・デ・プレ ミサ《デ・ベアータ・ヴィルジネ》(聖母ミサ)より
Gloria Josquin des Prez, Missa De beata virgine

4. 集祷文 Collecta

5. 使徒書朗読 Epistola

6. 昇階唱「娘よ、聞け」
グレゴリオ聖歌
Graduale: Audi, filia, Gregorian chant

7. アレルヤ唱「マリアは天に上げられた」
グレゴリオ聖歌
Alleluia: Assumpta est Maria in caelum, Gregorian chant

8. 福音書朗読 Evangelium

9. クレド
ジョスカン・デ・プレ ミサ《デ・ベアータ・ヴィルジネ》(聖母ミサ)より
Credo Josquin des Prez, Missa De beata virgine

休憩

10a. アンティフォナ「いとも賢いおとめ」
グレゴリオ聖歌
Antiphona: Virgo prudentissima, Gregorian chant

11.「いとも賢いおとめ」
ジョスカン・デ・プレ
“Virgo prudentissima”, Josquin des Prez

12. 叙唱 Praefatio

13. サンクトゥス
ジョスカン・デ・プレ ミサ《デ・ベアータ・ヴィルジネ》(聖母ミサ)より
Sanctus Josquin des Prez, Missa De beata virgine

14. 主の祈り Pater noster

15. アニュス・デイ
ジョスカン・デ・プレ ミサ《デ・ベアータ・ヴィルジネ》(聖母ミサ)より
Agnus Dei Josquin des Prez, Missa De beata Virgine

16. 聖体拝領唱「わたしを幸いな者と言うでしょう」
グレゴリオ聖歌
Communio: Beatam me dicent, Gregorian chant

17. 「めでたし いとも聖なるおとめ」
ジョスカン・デ・プレ
“Ave virgo sanctissima”, Josquin des Prez

18. 聖体拝領後の祈り Postcommunio

19. 終祭唱 Ite missa

20. 「いとも賢いおとめ」
ハインリヒ・イザーク
“Virgo prudentissima “, Heinrich Isaac (ca.1450/55-1517)

歌詞対訳

太字の箇所はポリフォニー、それ以外はグレゴリオ聖歌が歌われます。

1.Introitus: Signum magnum
Signum magnum apparuit in caelo: mulier amicta sole, et luna sub pedibus ejus, et in capite ejus corona stellarum duodecim. Cantate Domino canticum novum : quia mirabilia fecit.
Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto.  Sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. Amen.
入祭唱「大いなるしるしが」
大いなるしるしが天に現れた。太陽を身にまとい、その足下に月、そしてその頭には12の星の冠があるひとりの女。
(ヨハネの黙示録12:1) 主に向かって新しい歌を歌え、なぜなら主はくすしき業をなさったのだから。 (詩編98:1) 栄光は父と子と聖霊にありますように。 初めにあったように今もいつも、 世々とこしえまで。アーメン。
2.Kyrie Josquin des Prez
Kyrie eleison. Christe eleison. Kyrie eleison.
キリエ ジョスカン・デ・プレ
主よ、あわれんでください。 キリストよ、あわれんでください。 主よ、あわれんでください。
3.Gloria Josquin des Prez
Gloria in excelsis Deo. Et in terra pax hominibus bonae voluntatis. Laudamus te. Benedicimus te. Adoramus te. Glorificamus te. Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam. Domine Deus, Rex caelestis, Deus Pater omnipotens. Domine Fili unigenite Jesu Christe. Spiritus et alme orphanorum Paraclite. Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris, Primogenitus Mariae Virginis Matris.
Qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationem nostram ad Mariae gloriam. Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis. Quoniam tu solus sanctus, Mariam sanctificans. Tu solus Dominus, Mariam gubernans. Tu solus Altissimus, Mariam coronans, Jesu Christe.
Cum Sancto Spiritu, in gloria Dei Patris. Amen.
グロリア ジョスカン・デ・プレ
天のいと高きところには神に栄光。 地には善意の人に平和がありますように。 わたしたちは主をほめ、主を讃え、 主を拝み、主をあがめ、 主の大いなる栄光のゆえに感謝いたします。 神である主、天の王、全能の父である神よ。 主である御ひとり子、イエス・キリストよ。 霊にして遺された者らの恵みの助け主よ 神である主、神の小羊、父の御子、 おとめである御母マリアの初子よ
世の罪を除く主よ、わたしたちをあわれんでください。 世の罪を除く主よ、わたしたちの願いを聞きいれてください、マリアの栄光のために。 父の右に座しておられる主よ、わたしたちをあわれんでください。 主のみ聖にしてマリアを聖別されるかた 主のみ王にしてマリアを導かれるかた 主のみ至高にしてマリアに戴冠なさるかた、イエス・キリストよ。
聖霊とともに、父である神の栄光のうちに。アーメン。
4.Collecta
Dominus vobiscum. –Et cum spiritu tuo. –Oremus: Famulorum tuorum, quaesumus Domine, delictis ignosce: ut qui tibi placere de actibus nostris non valemus, Genitricis Filii tui Domini nostri intercessione salvemur. Qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.
集祷文
主は皆さんとともに。またあなたの霊とともに。 祈りましょう。 あなたの僕の罪を許してください、主よ。自らの行いによってはあなたを喜ばすことのできない私たちが、主であるあなたの御子をお産みになったかたの取り次ぎによって、救われることができますように。あなたと共に、また聖霊と一体に永遠に生き支配しておられる方によって。アーメン。
5.Epistola
Lectio libri Sapientiae. In omnibus requiem quaesivi, et in haereditate Domini morabor. Tunc praecepit, et dixit mihi Creator omnium et qui creavit me, requievit in tabernaculo meo, et dixit mihi: In Jacob inhabita, et in Israel haereditare, et in electis meis mitte radices. Et sic in Sion firmata sum, et in civitate sanctificata similiter requievi, et in Jerusalem potestas mea. Et radicavi in populo honorificato, et in parte Dei mei haereditas illius, et in plenitudine sanctorum detentio mea. Quasi cedrus exaltata sum in Libano, et quasi cypressus in monte Sion. Quasi palma exaltata sum in Cades, et quasi plantatio rosae in Jericho. Quasi oliva speciosa in campis, et quasi platanus exaltata sum juxta aquam in plateis. Sicut cinnamomum et balsamum aromatizans odorem dedi: quasi myrrha electa dedi suavitatem odoris.
使徒書朗読
知恵の書の朗読。それらすべての中に憩いの場所を探し求めた、そして主の嗣業のうちに私はとどまる。そのとき万物の創造主はわたしに命じた。わたしを造られた方はわたしの幕屋のうちに憩われ、仰せになった。「ヤコブの中に住まいを置き、お前はイスラエルで遺産を受けよ。そして私が選んだ者たちの中に根を送れ。」こうしてわたしはシオンに住まいを定め、聖なる都で憩い、わたしはエルサレムで威光を放つ。わたしは栄光に輝く民の中に、わたしのものとして主が選び分けた民の中に、根を下ろした。わたしはレバノンの杉のように、ヘルモン山の糸杉のように大きく育った。エン・ゲディのしゅろのように、エリコのばら、野にある見事なオリーブの木、すずかけの木のようにわたしは大きく育った。肉桂やアスパラトの木のように、最上の没薬のように、わたしは良い香りを漂わせた。
(シラ書〔集会の書〕24章)
6.Graduale: Audi, filia
Audi, filia, et vide, et inclina aurem tuam: quia concupivit rex speciem tuam. Specie tua, et pulchritudine tua intende, prospere procede, et regna.
昇階唱「娘よ、聞け」
娘よ、聞け、そして見て、耳を傾けよ。なぜなら王はあなたの美しさを慕う。 その美しさと麗しさをもって出で立ち、幸いのうちに進み、支配せよ。 (詩編45:11-12)
7.Alleluia: Assumpta est Maria in caelum
Alleluia. Assumpta est Maria in caelum: gaudet exercitus Angelorum. Alleluia.
アレルヤ唱「マリアは天に上げられた」
アレルヤ。 マリアは天に上げられた。天使の群れは喜ぶ。 アレルヤ。
8.Evangelium
Dominus vobiscum. –Et cum spiritu tuo. Sequentia sancti Evangelii secundum Lucam. –Gloria tibi Domine In illo tempore: Intravit Jesus in quoddam castellum: et mulier quaedam Martha nomine, excepit illum in domum suam, et huic erat soror nomine Maria, quae etiam sedens secus pedes Domini, audiebat verbum illius. Martha autem satagebat circa frequens ministerium: quae stetit, et ait: Domine, non est tibi curae quod soror mea reliquit me solam ministrare? Dic ergo illi, ut me adjuvet. Et respondens dixit illi Dominus: Martha, Martha, sollicita es, et turbaris erga plurima. Porro unum est necessarium.  Maria optimam partem elegit, quae non auferetur ab ea.
福音書朗読
主はみなさんとともに。またあなたの霊とともに。 ルカによる聖福音の続誦。 主よ、あなたに栄光。 一行が歩いて行くうち、イエスはある村にお入りになった。すると、マルタという女が、イエスを家に迎え入れた。彼女にはマリアという姉妹がいた。マリアは主の足もとに座って、その話に聞き入っていた。マルタは、いろいろのもてなしのためせわしく立ち働いていたが、そばに近寄って言った。「主よ、わたしの姉妹はわたしだけにもてなしをさせていますが、何ともお思いになりませんか。手伝ってくれるようにおっしゃってください。」主はお答えになった。「マルタ、マルタ、あなたは多くのことに思い悩み、心を乱している。しかし、必要なことはただ一つだけである。マリアは良い方を選んだ。それを取り上げてはならない。」 (ルカ10:38-42)
9.Credo Josquin des Prez
Credo in unum Deum, Patrem omnipotentem, factorem caeli et terrae, visibilium omnium, et invisibilium. Et in unum Dominum Jesum Christum, Filium Dei unigenitum. Et ex Patre natum ante omnia saecula. Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum de Deo vero. Genitum, non factum, consubstantialem Patri: per quem omnia facta sunt. Qui propter nos homines, et propter nostram salutem descendit de caelis. Et incarnatus est de Spiritu Sancto ex Maria Virgine: Et homo factus est.
Crucifixus etiam pro nobis: sub Pontio Pilato passus, et sepultus est. Et resurrexit tertia die, secundum Scripturas. Et ascendit in caelum: sedet ad dexteram Patris. Et iterum venturus est cum gloria, judicare vivos et mortuos: cujus regni non erit finis.
Et in Spiritum Sanctum, Dominum, et vivificantem: qui ex Patre Filioque procedit. Qui cum Patre et Filio simul adoratur, et conglorificatur: qui locutus est per Prophetas. Et unam sanctam catholicam et apostolicam Ecclesiam. Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum. Et exspecto resurrectionem mortuorum. Et vitam venturi saeculi. Amen.
休憩
クレド ジョスカン・デ・プレ
わたしは信じます。唯一の神、 全能の父、天と地、見えるもの、見えないもの、すべてのものの造り主を。 わたしは信じます、唯一の主イエス・キリストを。 主は神のひとり子。 すべてに先立って父より生まれ、 神よりの神、光よりの光、 まことの神よりのまことの神、 造られることなく生まれ、父と一体。 すべては主によって造られました。 主は、わたしたち人類のため、 わたしたちの救いのために天からくだり、 聖霊によって、おとめマリアよりからだを受け、人となられました。
ポンツィオ・ピラトのもとで、わたしたちのために十字架につけられ、苦しみを受け、葬られ、 聖書にあるとおり三日目に復活し、 天に昇り、父の右の座に着いておられます。 主は、生者と死者とを裁くために栄光のうちに再び来られます。その国は終わることがありません。
わたしは信じます。主であり、いのちの与え主である聖霊を。聖霊は、父と子から出て、 父と子とともに礼拝され、 栄光を受け、また預言者をとおして語られました。 わたしは、聖なる、普遍の、使徒的、唯一の教会を信じます。 罪のゆるしをもたらす唯一の洗礼を認め、 死者の復活と、 来世のいのちを待ち望みます。アーメン。
10a.b.“Virgo prudentissima”
Gregorian chant/Josquin des Prez

Virgo prudentissima, quo progrederis quasi aurora valde rutilans? Filia Sion, tota formosa et suavis es et pulchra es, electa es ut sol.
「いとも賢いおとめ」グレゴリオ聖歌/ジョスカン・で・プレ
いとも賢いおとめ、どこへ行ってしまわれるのですか 黄金に輝く曙のように。 シオンの娘よ、あなたはすべてが美しく、甘美 月のように美しく、太陽のように選ばれたかたです。
11.Praefatio
Per omnia saecula saeculorum. – Amen.  Dominus vobiscum. – Et cum spiritu tuo.  Sursum corda. – Habemus ad Dominum.  Gratias agamus Domino Deo nostro.  – Dignum et justum est. Vere dignum et justum est, aequum et salutare, nos tibi semper et ubique gratias agere: Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus: Et te in Assumptione beatae Mariae semper Virginis collaudare, benedicere, et praedicare. Quae et Unigenitum tuum Sancti Spiritus obumbratione concepit: et virginitatis gloria permanente, lumen aeternum mundo effudit, Jesum Christum Dominum nostrum. Per quem majestatem tuam laudant Angeli, adorant Dominationes, tremunt Potestates. Caeli, caelorumque Virtutes, ac beata Seraphim, socia exsultatione concelebrant. Cum quibus et nostras voces, ut admitti jubeas, deprecamur, supplici confessione dicentes.
叙唱
世々にいたるまで。アーメン。 主はみなさんとともに。またあなたの霊とともに。 心を高く挙げましょう。主に向かって挙げましょう。 わたしたちの神、主に感謝しましょう。 それはとうとい大切な務めです。 いつどこでもあなたに感謝を捧げることは、まことにとうとい大切な、正当にして救いに満ちた務めです、聖なる主、全能の父、永遠の神よ。そして常におとめである聖マリアの被昇天に、あなたをたたえ、賛美し、ほめ歌います。聖マリアはあなたの御ひとり子を聖霊に覆われてみごもり、なお処女の栄光を保ち、わたしたちの主イエス・キリストという永遠の光をこの世にもたらしてくださいました。その威厳によって天使はあなたをたたえ、主天使はあがめ、能天使はおののきます。諸天と天の力天使、祝せられた熾天使が共に喜びのうちに祝います。その声に私たちが声合わせることをあなたがよみしてくださることを祈り、願いつつ歌います。
12.Sanctus Josquin des Prez
Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus Deus Sabaoth. Pleni sunt caeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis. Benedictus qui venit in nomine Domini. Hosanna in excelsis.
サンクトゥス ジョスカン・デ・プレ
聖なるかな、聖なるかな、聖なるかな、 万軍の神である主。 その栄光は天地に満ちています。 いと高きところにホザンナ。 幸いなるかな、主の御名によりて来られる者。 いと高きところにホザンナ。
13.Pater noster
Per omnia saecula saeculorum. –Amen. –Oremus. Praeceptis salutaribus moniti, et divina institutione formati, audemus dicere: Pater noster qui es in caelis, sanctificetur nomen tuum. Adveniat regnum tuum. Fiat voluntas tuas sicut in caelo et in terra. Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Et dimitte nobis debita nostra sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Et ne nos inducas in tentationem –sed libera nos a malo.
主の祈り
世々にいたるまで。アーメン。祈りましょう。 救いの訓示に導かれ、聖なる御教えに従って、つつしんで唱えましょう。 天におられるわたしたちの父よ、御名が聖とされますように。御国が来ますように。御心が天に行われるとおり地にも行われますように。わたしたちの日ごとの糧を今日もお与えください。わたしたちの罪をおゆるしください。わたしたちも人をゆるします。わたしたちを誘惑におちいらせず、悪からお救いください。
14.Agnus Dei Josquin des Prez
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: dona nobis pacem.
アニュス・デイ ジョスカン・デ・プレ
世の罪を除く神の小羊よ、わたしたちを憐れんでください。 世の罪を除く神の小羊よ、わたしたちを憐れんでください。 世の罪を除く神の小羊よ、わたしたちに平安を与えてください。
15.Communio: Beatam me dicent
Beatam me dicent omnes generationes, quia fecit mihi magna qui potens est.
聖体拝領唱「わたしを幸いな者と言うでしょう」
いつの世の人もわたしを幸いな者と言うでしょう、力ある方が、わたしに偉大なことをなさいましたから。 (ルカ1:48,49)
16.“Ave virgo sanctissima” Josquin des Prez
Ave virgo sanctissima Dei mater piissima Maris stella clarissima Salve semper gloriosa Margarita pretiosa Sicut lilium formosa Nitens olens velut rosa.
「めでたしいとも聖なるおとめ」 ジョスカン・デ・プレ めでたしいとも聖なるおとめ いとも祝せられた神の御母 光り輝く海の星 めでたしつねに栄光あるかた 貴い真珠 ゆりのように美しく 輝き、ばらのようにかぐわしいかた。
   
17.Postcommunio
Dominus vobiscum. –Et cum spiritu tuo. –Oremus:  Mense celestis participes effecti, imploramus clemenciam tuam, Domine Deus noster: ut, qui Assumptionem Dei Genitricis colimus, a cunctis malis iminentibus, ejus intercessione liberemur. Per eundem Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritu Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.
聖体拝領後の祈り
主はみなさんとともに。またあなたの霊とともに。 祈りましょう。 天の宴に加わることができた私たちが、あなたの慈悲を願い祈ります、私たちの神である主よ。どうか神の御母の被昇天を祝う私たちがその取り次ぎによって、あらゆる悪から解放されますように。聖霊とともに世々に生き、支配しておられる神、われらの主、御子イエス・キリストによって。アーメン。
18.Ite missa
Dominus vobiscum. –Et cum spiritu tuo. Ite missa est. Deo gratias.
終祭唱
主はみなさんとともに。またあなたの霊とともに。 さあ行きましょう。 神に感謝。
19.“Virgo prudentissima” Heinrich Isaac
prima pars Virgo prudentissima quae pia gaudia mundo attulit, ut sphaeras omnes transcendit et astra sub nitidis pedibus radiis et luce chorusca liquet
et ordinibus iam circumspecta novenis ter tribus atque hierarchis et procera superni ante Dei faciem steterat patrona reorum. Dicite qui colitis splendentia lumina Olympi.
Spirituum proceres, Archangeli et Angeli et alme Virtutesque Throni vos Principum et agmina sancta vosque Potestates et tu Dominatio caeli flammantes Cherubin verbo Seraphque creati,
an vos laetitiae tantus perfuderit unquam sensus ut aeterni Matrem vidisse tonantis concessam caelo terreque marisque potentem Reginam cujus numen modo spiritus omnis et genus humanum merito veneranter adorat.
<Tenor> Virgo prudentissima, quo progrederis, quasi aurora valde rutilans? Filia Sion.
secunda pars Vos, Michael, Gabriel, Raphael testamur ad aures illius ut castas fundatis vota precesque pro fide catholica pro coetu christicolarum. Det Virgo omnipotens hostes superare malignos. Restituat populis pacem terrisque salutem.
Nam potens es mundo concedere dona et pia pro nobis regem exorare supernum quem sacro quondam peperisti gentibus alvo. Nunque arce in supera sedes dignissima mater syderei regina poli quo assumpta fuisti, quo tu pulchra ut luna micas electa es ut sol.
<Tenor> Tota formosa et suavis es: pulchra ut luna, electa ut sol.
「いとも賢いおとめ」 ハインリヒ・イザーク
1 いとも賢いおとめ 聖なる喜びをこの世にもたらしてくださったかた すべての天空を超越し 星々は光りかがやく足の下に 光輝を放つ。
九階層の序列と 三重の三位階に取り巻かれ、至高の高みで 神の御顔の前に罪人らの守護者として立たれるかた。 オリンポスの光の煌めきのうちに住まわれるかたよ、語ってください。
霊たちを導く者ら、大天使と天使 慈愛の力天使、首長らの座天使 能天使の聖なる群れ 天の主天使、燃えさかる智天使 言葉によって創造された熾天使よ
あなたがたはこれほどの喜びに浸ったことがあろうか 永遠の御母が轟きのうちにのぼりゆくのを見た時 天と地と海の力ある女王 その神々しい様をすべての霊と 人類は正当に、恭しく、拝みあがめます。
<テノール> いとも賢いおとめ、どこへ行ってしまわれるのですか 黄金に輝く曙のように。 シオンの娘よ。
2 ミカエル、ガブリエル、ラファエルよ、あなたたちに願います あのかたの清き御耳に祈りを届けてくださいますよう 教会の信仰のため、キリスト者の一致のために 全能者がおとめに力をお与えになり、悪意ある敵を打ち破り 民に平和を、地に救いを取り戻してくださいますように。
あなたは力あるかた、世に賜物を与え わたしたちのために至高の王に祈ってくださいます かつてその聖なる御胎から民のためにお産みになったかたに。 今やいと高きところに座しておられる気高き御母 星々の極の女王、あなたはそのかたに引き上げられ 月のように煌めき、太陽のように選ばれました。
<テノール> あなたはすべてが美しく、甘美 月のように美しく、太陽のように選ばれたかたです

対訳:花井哲郎