ギヨーム・ド・マショー ノートル・ダム・ミサ

posted in: コンサート | 0

ヴォーカル・アンサンブル カペラ2013/2014シーズン定期公演
ギヨーム・ド・マショー ノートル・ダム・ミサ
グレゴリオ聖歌とポリフォニーによるミサ形式の演奏会

2014年7月21日(月祝)午後4時 聖アンセルモ・カトリック目黒教会

主催:フォンス・フローリス
助成:文化芸術振興費補助金(トップレベルの舞台芸術創造事業)
後援:ベルギー王国大使館

*演奏者不明

演奏プログラム

聖母のミサ
Missa de Beata Maria Virgine

ギヨーム・ド・マショー ノートル・ダム・ミサ
Guillaume de Machaut (ca.1300-1377), La Messe de Nostre Dame

1. 入祭唱「めでたし、聖なる産みの母」
グレゴリオ聖歌
Introitus: Salve sancta parens, Gregorian chant

2. キリエ
ギヨーム・ド・マショー ノートル・ダム・ミサより
Kyrie
Guillaume de Machaut, La Messe de Nostre Dame

3. グロリア
ギヨーム・ド・マショー ノートル・ダム・ミサより
Gloria
Guillaume de Machaut, La Messe de Nostre Dame

4. 集祷文 Collecta

5. 使徒書朗読 Epistola

6. 昇階唱「あなたは祝福された、敬うべきかたです」
グレゴリオ聖歌
Graduale: Benedicta et venerabilis es, Gregorian chant

7. アレルヤ唱「あなたによって、神の母よ」
グレゴリオ聖歌
Alleluia: Per te, Dei Genitrix, Gregorian chant

8. 福音書朗読 Evangelium

9. クレド
ギヨーム・ド・マショー ノートル・ダム・ミサより
Credo
Guillaume de Machaut, La Messe de Nostre Dame

**休憩**

10. 奉納唱「あなたは幸いなかた」
グレゴリオ聖歌
Offertorium: Felix namque es, Gregorian chant

11. フィリップ・ド・ヴィトリ「あなたがたは何を驚いて/いとも美しい/喜んでください、栄光あるかた」
Philippe de Vitry (1291-1361), “Vos quid admiramini/Gratissima/Gaude gloriosa”

12. 叙唱 Praefatio

13. サンクトゥス
ギヨーム・ド・マショー ノートル・ダム・ミサより
Sanctus
Guillaume de Machaut, La Messe de Nostre Dame

14. 主の祈り Pater noster

15. アニュス・デイ
ギヨーム・ド・マショー ノートル・ダム・ミサより
Agnus Dei
Guillaume de Machaut, La Messe de Nostre Dame

16. 拝領唱「幸いな御胎」
グレゴリオ聖歌
Communio: Beata viscera, Gregorian chant

17. 拝領後の祈り Postcommunio

18. 終祭唱
ギヨーム・ド・マショー ノートル・ダム・ミサより
Ite missa
Guillaume de Machaut, La Messe de Nostre Dame

19. ギヨーム・ド・マショー「幸いなおとめ/けがれない御母/あなたに嘆息します」
Guillaume de Machaut, “Felix virgo/Inviolata genitrix/Ad te suspiramus”

歌詞対訳

太字の箇所はポリフォニー、それ以外はグレゴリオ聖歌が歌われます。

1.Introitus: Salve sancta ParensSalve sancta Parens, enixa puerpera Regem, qui caelum terramque regit in saecula saeculorum. Post partum, Virgo inviolata permansisti, Dei genitrix intercede pro nobis. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. Amen. 入祭唱「めでたし 聖なる産みの母」
めでたし 聖なる産みの母、世々とこしえまで天地を支配される王をこの世に産んだかた。 お産みになった後もけがれないままであられたおとめ、神の母、わたしたちのために取りなしてください。 栄光は父と子と聖霊にありますように。 初めにあったように今もいつも、 世々とこしえまで。アーメン。
2.Kyrie
Guillaume de MachautKyrie eleison. Christe eleison. Kyrie eleison. 
キリエ
ギヨーム・ド・マショー主よ、あわれんでください。 キリストよ、あわれんでください。 主よ、あわれんでください。 
3.Gloria
Guillaume de Machaut
Gloria in excelsis Deo. Et in terra pax hominibus bonae voluntatis. Laudamus te. Benedicimus te. Adoramus te. Glorificamus te. Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam. Domine Deus, Rex caelestis, Deus Pater omnipotens. Domine Fili unigenite Jesu Christe. Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris. Qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationem nostram. Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis. Quoniam tu solus sanctus. Tu solus Dominus. Tu solus Altissimus, Jesu Christe. Cum Sancto Spiritu, in gloria Dei Patris. Amen.
グロリア
ギヨーム・ド・マショー天のいと高きところには神に栄光。 地には善意の人に平和がありますように。 わたしたちは主をほめ、主を讃え、 主を拝み、主をあがめ、 主の大いなる栄光のゆえに感謝いたします。 神である主、天の王、全能の父である神よ。 主である御ひとり子、イエス・キリストよ。 神である主、神の小羊、父の御子よ。 世の罪を除く主よ、わたしたちを憐れんでください。 世の罪を除く主よ、わたしたちの願いを聞きいれてください。 父の右に座しておられる主よ、わたしたちを憐れんでください。 主のみ聖、主のみ王、 主のみ至高、イエス・キリストよ。 聖霊とともに、父である神の栄光のうちに。アーメン。 
4.CollectaDominus vobiscum. –Et cum spiritu tuo. – Oremus: Concede nos famulos tuos, quaesumus, Domine Deus, perpetua mentis et corporis sanitate gaudere: et gloriosa beatae Mariae semper Virginis intercessione, a praesenti liberari tristitia, et aeterna perfrui laetitia. Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen. 集祷文主は皆さんとともに。またあなたの霊とともに。 祈りましょう。 主なる神よ、どうかあなたのしもべであるわたしたちが心身ともに永遠の健康を楽しむことができますように、そして永遠のおとめ、栄光ある聖マリアの御取り次ぎによって現世の悲しみから解放され、永遠の喜びを味わうことができますようにお願い申し上げます。あなたと聖霊とともに世々に生き支配しておられる神、あなたの御子、わたしたちの主イエス・キリストによって。アーメン。 
5.EpistolaLectio libri Sapientiae. Ab initio, et ante saecula creata sum, et usque ad futurum saeculum non desinam, et in habitatione sancta coram ipso ministravi. Et sic in Sion firmata sum, et in civitate sanctificata similiter requievi, et in Jerusalem potestas mea. Et radicavi in populo honorificato, et in parte Dei mei hereditas illius, et in plenitudine sanctorum detentio mea. 使徒書朗読知恵の書の朗読。この世が始まる前にわたしはつくられ、永遠になくならず、聖なる住まいの中でその方の前で仕える。こうしてわたしはシオンに住まいを定め、聖別された町で同じように憩い、わたしの力はエルサレムにある。わたしは栄光に輝く民の中に根を下ろし、その世継ぎはわたしの神のものであり、わたしの住まいは諸聖人に満ちあふれている。
(シラ書24章)
6.Graduale: Benedicta et venerabilis esBenedicta et venerabilis es, Virgo Maria: quae sine tactu pudoris inventa es mater Salvatoris. Virgo Dei Genitrix, quem totus non capit orbis, in tua se clausit viscera factus homo. 昇階唱「あなたは祝福された、敬うべきかたです」あなたは祝福された、敬うべきかたです、おとめマリア。あなたは貞淑を汚すことなく、救い主の母となられました。 神をお産みになったおとめ、全地も受け止めることのできないかたをあなたの御胎が宿され、神は人となられたのです。
7.Alleluia: Per te, Dei GenitrixAlleluia. Per te, Dei Genitrix, nobis est vita perdita data: quae de caelo suscepisti prolem, et mundo genuisti Salvatorem. Alleluia. アレルヤ唱「あなたによって、神の母よ」アレルヤ。 あなたによって、神の母よ、失われた命がわたしたちに与えられました、天から御子を受け入れられ、世に救い主をお産みになったあなたによって。 アレルヤ。 
8.EvangeliumDominus vobiscum. – Et cum spiritu tuo. Sequentia sancti Evangelii secundum Lucam. – Gloria tibi Domine In illo tempore: Loquente Jesu ad turbas, extollens vocem quedam mulier de turba, dixit illi: Beatus venter, qui te portavit, et ubera, quae suxisti. At ille dixit: Quinimo beati, qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud. 福音書朗読主はみなさんとともに。またあなたの霊とともに。 ルカによる聖福音の続誦。 主よ、あなたに栄光。 その時、イエスがこれらのことを話しておられると、ある女が群衆の中から声高らかに言った。「なんと幸いなことでしょう、あなたを宿した胎、あなたが吸った乳房は。」そこでイエスは言われた。「むしろ、幸いなのは神の言葉を聞き、それを守る人である。」
(ルカ11:27-28)  
9.Credo
Guillaume de Machaut
Credo in unum Deum, Patrem omnipotentem, factorem caeli et terrae, visibilium omnium, et invisibilium. Et in unum Dominum Jesum Christum, Filium Dei unigenitum. Et ex Patre natum ante omnia saecula. Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum de Deo vero. Genitum, non factum, consubstantialem Patri: per quem omnia facta sunt. Qui propter nos homines, et propter nostram salutem descendit de caelis. Et incarnatus est de Spiritu Sancto ex Maria Virgine: Et homo factus est. Crucifixus etiam pro nobis: sub Pontio Pilato passus, et sepultus est. Et resurrexit tertia die, secundum Scripturas. Et ascendit in caelum: sedet ad dexteram Patris. Et iterum venturus est cum gloria, judicare vivos et mortuos: cujus regni non erit finis. Et in Spiritum Sanctum, Dominum, et vivificantem: qui ex Patre Filioque procedit. Qui cum Patre et Filio simul adoratur, et conglorificatur: qui locutus est per Prophetas. Et unam sanctam catholicam et apostolicam Ecclesiam. Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum. Et exspecto resurrectionem mortuorum. Et vitam venturi saeculi. Amen. 
クレド
ギヨーム・ド・マショーわたしは信じます。唯一の神、 全能の父、天と地、見えるもの、見えないもの、すべてのものの造り主を。 わたしは信じます、唯一の主イエス・キリストを。 主は神のひとり子。 すべてに先立って父より生まれ、 神よりの神、光よりの光、 まことの神よりのまことの神、 造られることなく生まれ、父と一体。 すべては主によって造られました。 主は、わたしたち人類のため、 わたしたちの救いのために天からくだり、 聖霊によって、おとめマリアよりからだを受け、人となられました。 ポンツィオ・ピラトのもとで、わたしたちのために十字架につけられ、苦しみを受け、葬られ、 聖書にあるとおり三日目に復活し、 天に昇り、父の右の座に着いておられます。 主は、生者と死者とを裁くために栄光のうちに再び来られます。その国は終わることがありません。 わたしは信じます。主であり、いのちの与え主である聖霊を。聖霊は、父と子から出て、 父と子とともに礼拝され、 栄光を受け、また預言者をとおして語られました。 わたしは、聖なる、普遍の、使徒的、唯一の教会を信じます。 罪のゆるしをもたらす唯一の洗礼を認め、 死者の復活と、 来世のいのちを待ち望みます。アーメン。 
休憩 
10.Offertorium: Felix namque esFelix namque es, sacra Virgo Maria, et omni laude dignissima: quia ex te ortus est sol justitiae, Christus Deus noster. 奉納唱「あなたは幸いなかた」あなたは幸いなかた、聖なるおとめマリアよ、そしてあらゆる讃美にふさわしいかた。なぜならあなたから正義の太陽が昇ったからです、それはわたしたちの神キリストです。 
11.“Vos quid admiramini/Gratissima/Gaude gloriosa”
Philippe de VitryTriplum Vos quid admiramini virgines, si virgini pro ceteris eligende dignati fuerimus nubere, dum nupsimus tanquam valde diligende.  Ista pulchra specie, humilis manerie ac opere virtuosa, turpis vestrum altera, ausu nimis aspera necnon virtutes exosa.  Ista lux, vos nubila; ista velox aquila, vos colubres gradientes; ista super eterna regnat, vos in misera valle languentis egentes.  Ista virgo regia dulcis est amasia mea sponsaque pia. Rex ego sum, hec regina. Quis tanta referimus? Nos qui cuncta novimus dignam praeelegimus et ut rosam hanc pre spina.  Urgite vos igitur quia tempus labitur et mors nos persequitur, huic servire. Hanc vocate, quod si neclexeritis illam non videbitis gloriam quam cupitis. Vos eia properate.  Motetus Gratissima virginis species quam decorat carnis mundicies, usque centrum plagasti intima mei cordis plaga dulcissima, intra stillans amoris spiritum nescientem pectoris exitum. Gratissima simili vulnere peperisti mundum me ledere. O regina, tuum amplectere astringendo pectus, cum ubere. O rex regum oculum oculo et os ori junge pro osculo ac inspira verbum in labia quo recepto fiat caro dea.  Tenor Gaude gloriosa, super omnes speciosa. 
「あなたがたは何を驚いて/いとも美しい/喜んでください、栄光あるかた」
フィリップ・ド・ヴィトリトリプルム あなたがたは何を驚いているのか おとめたちよ、わたしたちが 選りすぐりのおとめと結ばれるのを よしとしたからといって。 すでにいとも愛すべきかたと 結婚してしまったからといって。  このかたは美しく そのしぐさは慎み深く その行いは徳高い。 あなたがたのほうは愚かしく その勇気は粗雑で その徳は軽蔑すべきもの。  このかたは光、あなたがたは雲 このかたはワシのように素早く あなたがたは這いずるヘビ。 このかたは永遠に支配され あなたがたはあわれな嘆きの谷で 飢え苦しむ。  このかたは王のおとめ 甘美な恋人 そしてわたしの愛すべき花嫁。 わたしは王、彼女は女王 この上何を述べようか。 わたしたちはあらゆることを学んで ふさわしいかたを選んだ いばらの前のバラのようなかたを。  だから急ぎなさい 時は過ぎ去る そして死はわたしたちを追い来る このかたに仕え、呼び求めなさい ないがしろにするなら そのかたを見ることはないだろう あなたがたの望む栄光あるかたを。 さあ急ぎなさい。  モテートゥス いとも美しいおとめ 肉体の清らかさでまた飾り 私の心の内奥に到るまで いとも甘美な傷で満たし 愛の息吹を注ぎ込んでくださった それはわが胸から出ていくことはない。 いとも美しいかたよ、同じような傷で わたしに清らかな御子を産んでくださった。 ああ女王よ、慕う者を抱擁し あなたの胸に抱いてください ああ王の中の王よ、まなざしにまなざしを 口に口を口づけによって結びつけ そして唇に御言葉を注ぎ入れ 受け入れることで神聖なる肉としてください。  テノール 喜んでください、栄光あるかた すべてを超えて美しいかた。 
12.PraefatioPer omnia saecula saeculorum. – Amen. Dominus vobiscum. – Et cum spiritu tuo. Sursum corda. – Habemus ad Dominum. Gratias agamus Domino Deo nostro. – Dignum et justum est. Vere dignum et justum est, aequum et salutare, nos tibi semper et ubique gratias agere: Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus: Et te in veneratione beatae Mariae semper Virginis collaudare, benedicere, et praedicare. Quae et Unigenitum tuum Sancti Spiritus obumbratione concepit: et virginitatis gloria permanente, lumen aeternum mundo effudit, Jesum Christum Dominum nostrum. Per quem majestatem tuam laudant Angeli, adorant Dominationes, tremunt Potestates. Caeli, caelorumque Virtutes, ac beata Seraphim, socia exsultatione concelebrant. Cum quibus et nostras voces, ut admitti jubeas, deprecamur, supplici confessione dicentes. 叙唱世々にいたるまで。アーメン。 主はみなさんとともに。またあなたの霊とともに。 心を高く挙げましょう。主に向かって挙げましょう。 わたしたちの神、主に感謝しましょう。 それはとうとい大切な務めです。 いつでもどこでもあなたに感謝を捧げることは、まことにとうとい大切な、正当にして救いに満ちた務めです、聖なる主、全能の父、永遠の神よ。そして常におとめである聖マリアを崇敬し、あなたを讃え、賛美し、誉め歌います。聖マリアはあなたのひとり子を聖霊に覆われてみごもり、なお処女の栄光を保ち、わたしたちの主イエス・キリストという永遠の光をこの世にもたらしてくださいました。その威厳によって天使はあなたを讃え、主天使はあがめ、能天使はふるえおののきます。天と天の力天使、幸いな熾天使が共に喜び、礼拝するその声に、わたしたちが声合わせることをあなたがよみしてくださることを祈り、願いつつ歌います。
13.SanctusGuillaume de Machaut   Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus Deus Sabaoth. Pleni sunt caeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis. Benedictus qui venit in nomine Domini. Hosanna in excelsis. サンクトゥスギヨーム・ド・マショー  聖なるかな、聖なるかな、聖なるかな、 万軍の神である主。 その栄光は天地に満ちています。 いと高きところにホザンナ。 幸いなるかな、主の御名によりて来られる者。 いと高きところにホザンナ。
14.Pater nosterPer omnia saecula saeculorum. – Amen. – Oremus. Praeceptis salutaribus moniti, et divina institutione formati, audemus dicere: Pater noster qui es in caelis, sanctificetur nomen tuum. Adveniat regnum tuum. Fiat voluntas tuas sicut in caelo et in terra. Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Et dimitte nobis debita nostra sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Et ne nos inducas in tentationem – sed libera nos a malo. 主の祈り世々にいたるまで。アーメン。祈りましょう。 救いの訓示に導かれ、聖なる御教えに従って、つつしんで唱えましょう。 天におられるわたしたちの父よ、御名が聖とされますように。御国が来ますように。御心が天に行われるとおり地にも行われますように。わたしたちの日ごとの糧を今日もお与えください。わたしたちの罪をおゆるしください。わたしたちも人をゆるします。わたしたちを誘惑におちいらせず、悪からお救いください。
15.Agnus Dei
Guillaume de MachautAgnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: dona nobis pacem. 
アニュス・デイ
ギヨーム・ド・マショー世の罪を除く神の小羊よ、わたしたちを憐れんでください。 世の罪を除く神の小羊よ、わたしたちを憐れんでください。 世の罪を除く神の小羊よ、わたしたちに平安を与えてください。 
16.Communio: Beata visceraBeata viscera Mariae Virginis, quae portaverunt aeterni Patris Filium. 拝領唱「幸いな御胎」永遠の父の子をお宿しになった、おとめマリアの御胎は幸い。
17.PostcommunioDominus vobiscum. – Et cum spiritu tuo. – Oremus: Sumptis, Domine, salutis nostrae subsidiis: da, quaesumus, beatae Mariae semper Virginis patrociniis nos ubique protege; in cujus veneratione haec tuae obtulimus majestati. Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen. 拝領後の祈り主はみなさんとともに。またあなたの霊とともに。 祈りましょう。 主よ、わたしたちは今、聖マリアへの崇敬のうちに厳かなる主にこの聖祭をお捧げし、救いのための御助けを受けることができました。どうかわたしたちが、いつもおとめであられる聖母の庇護によってどこにあっても守られますよう、お願い申し上げます。あなたと聖霊とともに世々に生き支配しておられる神、あなたの御子、わたしたちの主イエス・キリストによって。アーメン。
18.Ite missa
Guillaume de Machaut
Dominus vobiscum. – Et cum spiritu tuo. Ite missa est. Deo gratias. 
終祭唱
ギヨーム・ド・マショー主はみなさんとともに。またあなたの霊とともに。 さあ行きましょう。 神に感謝。
19.“Felix virgo/Inviolata genitrix/Ad te suspiramus”
Guillaume de Machaut
Triplum Felix virgo, mater Christi, Quae gaudium mundo tristi Ortu tui contulisti, Dulcissima; Sic haereses peremisti, Dum angelo credidisti Filiumque genuisti, Castissima.  Roga natum, piissima, Ut pellat mala plurima Tormentaque gravissima, Quae patimur; Nam a gente ditissima, Lux lucis splendidissima, De sublimi ad infirma Deducimur.  Cunctis bonis exuimur, Ab impiis persequimur, Per quos jugo subicimur Servitutis. Nam sicut caeci gradimur Nec directorem sequimur, Sed a viis retrahimur Nobis tutis.  Gratiae fons et virtutis, Sola nostrae spes salutis, Miserere destitutis Auxilio, Ut a culpis absolutis Et ad rectum iter ductis Inimicisque destructis Pax sit nobis cum gaudio.  Motetus Inviolata genitrix, Superbiae grata victrix Expers paris, Celestis aulae janitrix, Miserorum exauditrix, Stella maris.  Quae ut mater consolaris Et pro lapsis deprecaris Humiliter, Gratiae fons singularis, Quae angelis dominaris, Celeriter.  Para nobis tutum iter Juvaque nos viriliter; Nam perimus, Invadimur hostiliter, Sed tuimur debiliter, Neque scimus.  Quo tendere nos possimus Nec per quem salvi erimus Nisi per te. Eia ergo poscimus Ut sub alis tuis simus Et versus nos te converte.  Tenor Ad te suspiramus, gementes et flentes in hac lacrimarum valle. Eia ergo, Advocata nostra.     
「幸いなおとめ/けがれない御母/あなたに嘆息します」
ギヨーム・ド・マショートリプルム 幸いなおとめ、キリストの母 あなたは悲しみの世に喜びを 御誕生によってもたらしてくださいました いとも甘美なかたよ。 あなたは異端を打ち砕きました 天使を信じた時に そして御子をお産みになりました いとも純潔なかたよ。  御子に祈ってください、いとも敬虔なかたよ わたしたちを苦しめる諸悪と あまりにも重い業苦を 追い払ってくださるように。 わたしたちは強大な民によって いとも明るく輝く光の光よ 高みから奈落へと 突き落とされてしまったのです。  あらゆる良いものを奪い取られ 不実なものたちに迫害されています 彼らからくびきを負わせられています 奴隷のくびきを。 わたしたちは盲目のように歩み 手引きに従うこともなく 道から外れています わたしたちにとって安全な道から。  恵みと力の泉よ わたしたちの救いの唯一の望みよ あわれんでください、見放された者を 救いから(見放された者を)。 どうか、罪から解放され 正しい道に導かれ 敵が滅ぼされ 平和になりますよう、喜びのうちに。  モテートゥス けがれない御母 誇り高く勝利した愛しいかた 比類のないかた 天宮の門番 哀れな者の祈りを聞いてくださるかた 海の星。  あなたは母のように慰め つまずいた者の取りなしを 謙遜のうちに行ってくださいます。 恵みの類なき泉 あなたは天使たちを統べ治めます 迅速に。  わたしたちに安全な道を備えてください そして力強く助けてください。 わたしたちは困窮し 敵に攻め込まれているのに 守りは弱く 知ることもできないのです。  どちらに向かえばいいのでしょう 誰が救ってくれるのでしょう あなたしかありません。 ああ、だからお願いします あなたの翼のもとに守られ あなたがわたしたちの方を向いてくださいますように。  テノール 嘆きながら泣きながら、涙の谷であなたにむかって嘆息します。 さあ、取りなしをしてくださるかたよ。

(対訳:花井哲郎、井上直子)