苦しみのキリスト、愛の苦しみ

posted in: コンサート | 0

ヴォーカル・アンサンブル カペラ2014/2015シーズン定期公演
ジョスカン・デ・プレ モテットとシャンソン連続演奏1
苦しみのキリスト、愛の苦しみ

2014年10月18日(土)午後4時 聖母病院聖堂
2014年10月30日(木)午後3時 ウェスレアン・ホーリネス教団 淀橋教会小原記念聖堂

主催:フォンス・フローリス
助成:文化芸術振興費補助金(トップレベルの舞台芸術創造事業)
後援:ベルギー王国大使館

*演奏者不明

演奏プログラム

ジョスカン・デ・プレ Josquin des Prez (1450/55?-1521)

1.「あなたは偉大、主よ」
“Magnus es tu Domine”

2a. グレゴリオ聖歌「めでたし まことの御体」

2b.「めでたし まことの御体」
“Ave verum corpus”

3a. グレゴリオ聖歌 賛歌「賛美をもって天は歓喜し」
Hymnus: Exultet coelum laudibus

3b. グレゴリオ聖歌 賛歌「イエス、わたしたちのあがない」
Hymnus: Jesu nostra redemptio

3c. グレゴリオ聖歌 賛歌「キリストの永遠の賜物」
Hymnus: Aeterna Christi munera

3d. グレゴリオ聖歌 賛歌「星辰の創造者」
Hymnus: Conditor alme siderum

3e. グレゴリオ聖歌 賛歌「祝された喜びをわたしたちに」
Hymnus: Beata nobis gaudia

4.「御顔を覆われたかたよ」
“Qui velatus facie fuisti” Prima pars (=VI.)

「先導者であるキリストは、十字架によって」
”Christum ducem qui per crucem”

I. 「御顔を覆われたかた」
”Qui velatus facie fuisti”

II. 「あなたは第3時に引かれて行った」
”Hora qui ductus tercia”

III. 「葦の棒であなたは苦しくにがい物を」
”In flagellis potum fellis”

IV. 「酷たらしい十字架という祭壇で」
”In amara crucis ara”

V. 「死を石棺の中へと投げ出され」
”Qui iacuisti mortuus”

**休憩**

5. (リュート独奏)

6.「物憂げな心」
“Cueur langoreulx”

7. (リュート独奏)

8.「数々の後悔」
“Plusieurs regrets”

9. (リュート独奏)

10.「痛みがわたしを打ち」
“Douleur me bat”

11.ルイス・デ・ナルバエス「皇帝の歌」(ビウエラ独奏)
Luys de Narváez (1526-49に活躍), La Canción del Emperador

12.「千々の悔やみ」
“Mille regretz”

13. グレゴリオ聖歌 アンティフォナ「彼らは悲しんだ」と詩編92編
Antiphona: Plangent eum/Psalmus 91

14.「星輝くオリンポスからここへ」
“Huc me sydereo”

15. 「ああ良き、いとも甘美なイエスよ」
“O bone et dulcissime Jesu”

歌詞対訳

1.“Magnus es tu Domine”
Josquin des PrezMagnus es tu Domine, et magnus nomen tuum uberrime fons omnium gratiarum inclyta proles summi Dei et Deus summe bonus languentis animae suave refrigerium lacrymantis dulce solatium unica merces supernorum civium.   Tu pauperum refugium, tu languorum remedium, spes exsulum fortitudo laborantium, via errantium veritas et vita. Et nunc Redemptor, Domine ad te solum confugio; te verum Deum adoro in te spero in te confido, salus mea, Jesu Christe, adjuva me, ne unquam obdormiat in morte anima mea.  
「あなたは偉大、主よ」
ジョスカン・デ・プレあなたは偉大、主よ そして御名も偉大 いとも豊かなあらゆる恵みの泉 至高の神の名高き御子 そして至高の善である神 慕い求める魂を優しく力づけてくださるかた 涙する者たちを甘美に慰めてくださるかた いと高きところに住む者たちの唯一の報い。   あなたこそ貧しき者たちの逃げ場 弱き者たちの癒やし 追われる者たちの希望 働く者たちの力 迷える者たちの道 真実、そして命。 今こそ、あがない主である主よ あなたにのみわたしは逃げ場を求めます 真の神であるあなたを拝みます あなたに希望をおきます あなたに信頼します わたしの救い、イエス・キリストよ わたしを救ってください わたしの魂が死の中に 眠り込んでしまわないように。
2a. 2b.“Ave verum corpus”
Gregorian chant“Ave verum corpus”
Josquin des PrezAve verum corpus natum ex Maria Virgine, vere passum immolatum in cruce pro homine, cujus latus perforatum sacro fluxit sanguine, esto nobis praegustatum mortis in examine. O dulcis, o pie, o Jesu Fili Virginis Mariae.
「めでたし まことの御体」
グレゴリオ聖歌「めでたし まことの御体」
ジョスカン・デ・プレめでたし まことの御体、おとめマリアより生まれ まことに人々のため十字架上で屠られ苦しみを受け その脇腹は貫かれ聖なる血を流されました わたしたちに死の試練をあらかじめ味わわせてください。 ああ優しき、慈悲深きおとめマリアの子、イエスよ。  
3a.Hymnus: Exultet coelum laudibus
Gregorian chant 1.  Exultet coelum laudibus,
Resultet terra gaudiis,
Apostolorum gloriam
Sacra canunt solemnia.  
賛歌「賛美をもって天は歓喜し」
グレゴリオ聖歌賛美をもって天は歓喜し 地は喜びで響け 使徒たちの栄光を 彼らは聖なる祭りで歌う。  
3b.Hymnus: Jesu nostra redemptio
Gregorian chant1.  Jesu, nostra redemptio,
Amor et desiderium,
Deus creator omnium,
Homo in fine temporum.  
賛歌「イエス、わたしたちのあがない」
グレゴリオ聖歌イエス、わたしたちのあがない 愛、そしてあこがれ 万物の創造者である神 終わりの時に人となられたかた。  
3c.Hymnus: Aeterna Christi munera
Gregorian chant1.  Aeterna Christi munera
Et Martyrum victorias
Laudes ferentes debitas
Laetis canamus mentibus.  
賛歌「キリストの永遠の賜物」
グレゴリオ聖歌キリストの永遠の賜物 そして殉教者たちの勝利を しかるべき賛美を捧げ 晴れやかな心で歌おう。  
3d.Hymnus: Conditor alme siderum
Gregorian chant1.  Conditor alme siderum,
Aeterna lux credentium,
Christe redemptor omnium,
Exaudi preces supplicum.  
賛歌「星辰の創造者」
グレゴリオ聖歌星辰の創造者 信じる者の永遠の光 すべての者のあがない主キリスト 呼び求める者の祈りを聞き入れてください。  
3e.Hymnus: Beata nobis gaudia
Gregorian chant1.  Beata nobis gaudia
Anni reduxit orbita,
Cum Spiritus paraclitus
Illapsus est Apostolis.  
賛歌「祝された喜びをわたしたちに」
グレゴリオ聖歌祝された喜びをわたしたちに 年の巡りは取り戻してくれた 慰め主である聖霊が 使徒たちに注がれたこの時に。  
4.“Qui velatus facie fuisti”
Josquin des PrezPrima pars (=VI.)
Christum ducem qui per crucem Redemit nos ab hostibus Laudet coetus noster laetus. (italic)Exultet coelum laudibus.   Poena fortis tuae mortis Et sanguinis effusio Corda terant ut te querant. (italic)Jesu nostra redemptio.   Per felices cicatrices, Sputa, flagella, verbera Nobis grata sint collata. (italic)Aeterna Christi munera.   Nostrum tangat cor ut plangat Tuorum sanguis vulnerum In quo toti sumus loti. (italic)Conditor alme siderum.   Passionis tuae donis, Salvator, nos inebria Ac etiam dare velis. (italic)Beata nobis gaudia.   I. Qui velatus facie fuisti Et penurias substinuisti, Sol justicie, Flexis illusus genibus, Cesus quoque verberibus, Te petimus attentius. Esto nobis propicius Et per tuam clementiam Perducat nos ad gloriam.   II. Hora qui ductus tercia Fuisti ad supplicia. Christe ferendo humeris Crucem pro nobis miseris, Fac sic te nos diligere Sanctamque vitam ducere Ut valeamus requie Frui coelestis patriae.   III. In flagellis potum fellis Bibisti amarissimum. Omni genti recolenti Tue mortis supplicium Da virtutem et salutem. (italic)Christe redemptor omnium. Honor et benedictio Sit crucifixo Filio Qui suo supplicio Nos redemit ab inferno.   IV. In amara crucis ara Fudisti rivos sanguinis, Jesu Christi, rex begnine. (italic)Consors paterne luminis. Sanguis Christi qui fuisti Peremptor hostis invidi, Fac nos ire et venire. (italic)Ad cenam Agni providi.   V. Qui iacuisti mortuus In petra, rex innocuus, Fac nos in te quiescere Semperque laudes reddere. Succurre nobis, Domine, Quos redemisti sanguine Et duc nos ad celestia Eterne pacis gaudia.  
「御顔を覆われたかたよ」
ジョスカン・デ・プレ第1部としての第6曲
先導者であるキリストは、十字架によって わたしたちを敵からあがなってくださった 喜ぶ群衆にほめたたえさせよ。 《天をわたしたちの讃美で喜び踊らせよ》   あなたの激しい死の苦しみ そして流血が 心にあなたを捜し求めさせますように。 《わたしたちのあがないであるイエスよ》   幸いなる御傷によって 唾吐き、むち打ち、ののしりが わたしたちにありがたく与えられますよう。 《キリストの永遠の賜物よ》   御血がわたしたちの心に触れ あなたの御傷を嘆くことができますよう そのうちでわたしたちは全く洗い清められます。 《命を与える星辰の創造者よ》   あなたの受難の贈り物によって 救い主よ、わたしたちを酔わせ そしてまたどうかお与えください。 《祝福された喜びをわたしたちに》   第1曲 御顔を覆われたかた 苦悩を堪え忍ばれたかた 義の太陽よ ひざまづきつつ嘲笑され そしてまた鞭で打たれたかたよ あなたに願い求めます。 どうぞわたしたちに恵み深くあってください そしてあなたの寛容によって わたしたちを栄光に導いてください。   第2曲 あなたは第3時に引かれて行った 処刑されるために キリストよ、その肩に背負われた 十字架は、あわれなわたしたちのためのものです わたしたちがあなたを喜ばせることができますよう そして聖なる人生を送ることができますよう 平安を得るために 天の祖国で。   第3曲 葦の棒で あなたは苦しくにがい物を飲まれた。 あなたの受けた死の刑罰に 思いをめぐらせるすべての民に 力と救いを与えてください。 《すべての者の救いであるキリストよ》 誉れと賛美がありますように 十字架につけられた子に そのかたは処刑によって わたしたちを地獄から救ってくださったのです。   第4曲 酷たらしい十字架という祭壇で 血の川を流してくださいました イエス・キリスト、恵みの王よ。 《父の光を共に持たれるかたよ》 キリストの血は 妬み深い敵を打ち負かしてくださいました どうかわたしたちが出で発ち到達できますように 《予言された子羊の食卓へ》   第5曲 死を石棺の中へと投げ出されたかたよ 罪無き王よ わたしたちがあなたのうちに安らぎ そして常に賛美を捧げることができますように。 主よ、わたしたちを助けに来てください あなたの血であがなってくださったわたしたちを そしてわたしたちを導いてください 天の永遠の平和の喜びへと。
休憩  
5.??????
??????   
リュート独奏「?????」
????    
6.“Cueur langoreulx “
Josquin des PrezCueur langoreulx qui ne fais que penser plain de gemis plourer et souspirer, resjouys toy car ta belle maistresse par sa pitie vault donner liesse ioye’ et plaisir pour te reconforter.  
「物憂げな心」
ジョスカン・デ・プレ物憂げな心、それは思い悩み 苦しみいっぱいに嘆き、ため息つくことしかしない 喜びなさい、あなたの美しいご婦人は あわれみの心であなたに喜びを 楽しみと満足を与えてくれる、あなたを励ますために。  
7.??????
??????    
リュート独奏「?????」
????    
8.“Plusieurs regrets”
Josquin des PrezPlusieurs regrets qui sur la terre sont et les douleurs qu’hommes et femmes ont nest que plaisir envers ceulx que je porte. Me tourmentant de si piteuse sorte que mes espris ne scavent plus qu’ilz font.  
「数々の後悔」
ジョスカン・デ・プレ世にある数々の後悔も 男と女の苦悩も わたしのそれに比べればまるで楽しみに過ぎない かくも悲惨な運命がわたしを苦しめ わたしの魂はなすすべを知らない。  
9.??????
??????    
リュート独奏「?????」
????    
10.“Douleur me bat”
Josquin des PrezDouleur me bat et tristesse ma folle. Amour me nuyt et malheur me console. Vouloir me suit mais aider ne me peult. Jouir ne puis d’ung grant bien qu’on me veult de vivre ainsi pour dieu quon me decolle.  
「痛みがわたしを打ち」
ジョスカン・デ・プレ痛みがわたしを打ち、悲しみはわたしを狂わす。 愛はわたしを傷つけ、不幸がわたしを慰める。 願いはわたしについてくるのだが、助けてはくれない。 人がわたしに望む大きな幸を喜ぶことができない このように生きるくらいなら、神にかけて打ち首になったほうがよい。  
11.Le Canción del Emperador
Luys de Narváez    
ビウエラ独奏「皇帝の歌」
ルイス・デ・ナルバエス    
12.“Mille regretz”
Josquin des PrezMille regretz de vous abandoner et d’eslonger vostre face amoureuse, j’ay si grand deuil et paine douloreuse qu’on me verra brief mes jours deffiner.  
「千々の悔やみ」
ジョスカン・デ・プレ千々の悔やみ、それはあなたを見捨てるということ 愛らしいあなたの御顔から遠ざかること わたしには大きすぎる嘆きと悲しみの痛み わたしの日々が間もなく終わるのを見ることでしょう。  
13. Antiphona: Plangent eum/Psalmus 91
Gregorian chantAntiphona Plangent eum quasi unigenitum quia innocens Dominus occisus est.   Psalmus 91, 1-4 Bonum est confiterei Domino et psallere nomini tuo, Altissime. Ad annuntiandam mane misericordiam tuam et veritatem tuum per noctem. In decachordo pslterio cum cantico in cithara. Quia delectasti me, Domine, in factura tua et in operibus manuum tuarum exsultabo.   Antiphona Plangent eum quasi unigenitum quia innocens Dominus occisus est.  
アンティフォナ「彼らは悲しんだ」と詩編92編
グレゴリオ聖歌アンティフォナ ひとり子のように彼らは悲しんだ 罪なき主が殺されたのだから。   詩編92編1-4節 いかに楽しいことでしょう、主に感謝を捧げることは いと高き神よ、御名をほめ歌い 朝ごとにあなたのあわれみを、夜ごとにあなたのまことを述べ伝えることは 十弦の琴に合わせ、竪琴に合わせ歌と共に。 なぜなら主よ、被造物のうちでわたしを楽しませてくださったからです。そしてわたしは御手の業を喜び歌います。   アンティフォナ ひとり子のように彼らは悲しんだ 罪なき主が殺されたのだから。  
14.“Huc me sydereo”
Josquin des PrezHuc me sydereo descendere jussit Olympo hic me crudeli vulnere fixit amor. Langueo nec quisquam nostro succurrit amori quem nequeunt dure frangere jura crucis. Pungentem capiti Dominum gestare coronam fortis amor docuit verbera tanta pati.   Felle sitim magni regis satiavit amaro pectus ut hauriret lancea fecit amor. De me solus amor potuit perferre triumphum ille pedes clavis fixit et ille manus. Si cupis ergo animi mihi signa rependere grati dilige pro tantis sat mihi solus amor.   Tenor Plangent eum quasi unigenitum quia innocens Dominus occisus est.  
「星輝くオリンポスからここへ」
ジョスカン・デ・プレ星輝くオリンポスからここへ下りてくることをわたしに命じ わたしを酷い傷で釘付けにしたのは、愛。 わたしは苦しんだが、わたしたちの愛を誰も助けに来ようとはしなかった 厳しい十字架の掟は破ることはできなかった。 強い愛が主に、頭に棘刺す王冠をかむり このような刑罰を受けるよう教えたのだ。   偉大な王の渇きを苦い汁で潤し 剣で脇腹から血を流させたのは、愛。 わたしには愛だけが勝利を収めることができる それが足を、それが手を釘で打ち刺した。 だからあなたが感謝の気持ちでわたしに報いてくれるなら 愛しなさい、わたしにはかくも多くのことに愛だけで足るのだ。   テノール ひとり子のように彼らは悲しんだ 罪なき主が殺されたのだから。  
15.“O bone et dulcissime Jesu”
Josquin des PrezO bone et dulcissime Jesu, per tuam misericordiam esto mihi Jesus. Quid est Jesus nisi plasmator nisi redemptor, nisi salvator. Ergo bone et dulcissime Jesu, qui me plasmasti tua benignitate, rogo te, ne pereat opus tuum mea iniquitate. Ergo quaeso, anhelo, suspiro ne perdas quod tua fecit omnipotens divinitas. Recognosce quod tuum est et ne respicias quod meum est. Noli cogitare malum meum ut obliviscaris bonum tuum.   Si ego commisi per quod damnare me debes, tu non amisisti, unde me salvare potes. Et si secundum iustitiam tuam damnare me vis ad tuam piissimam et ineffabilem misericordiam appello. Ergo quaeso: miserere mei secundum magnam misericordiam et pietatem tuam.  
「ああ良き、いとも甘美なイエスよ」
ジョスカン・デ・プレああ良き、いとも甘美なイエスよ あなたの憐れみによってわたしにとってのイエスでいてください。 イエスは何なのでしょう、もし創造者でないなら あがない主でも救い主でもないのでしたら。 だから良き、いとも甘美なイエスよ あなたの善意でわたしを創ったかたよ どうかお願いします、わたしの咎によって御業が失われませんように。 だから嘆願し、熱望し、嘆息します 全能の神性が作ったものが失われませんよう。 あなた御自身のものを認めてください わたしのものはご覧にならないでください。 わたしの悪を思わないでください あなたの善をお忘れにならないために。   もしわたしが罰せられるような罪を犯しても あなたはわたしを救えるものを失ったことにはなりません。 そしてあなたの正義に従ってわたしを罰することをお望みなら あなたの最も恵み深く筆舌に尽くしがたいあわれみを乞います。 だからお願いします、わたしをあわれんでください あなたの大いなるあわれみと恵みによって。  

(対訳:花井哲郎)