「アヴェ・マリア−−−聖母に捧げる祈りの歌」ルネサンスの巨匠ジョスカンの音楽

posted in: コンサート | 0

「アヴェ・マリア−−−聖母に捧げる祈りの歌」
ルネサンスの巨匠ジョスカンの音楽

ジョスカン・デ・プレ
Josquin des Prez (1450/55?-1521)

演奏:ヴォーカル・アンサンブル カペラ
superius: 花井 尚美 安邨 尚美
contratenor: 青木 洋也 望月 裕央
tenor: 及川 豊 根岸 一郎
bassus: 櫻井 元希 花井 哲郎(Maestro di Cappella=音楽監督)

【演奏プログラム】

聖母マリアのミサ
Missa de Beata Maria Virgine

1. グレゴリオ聖歌 入祭唱「めでたし、聖なる産みの母」
Gregorian chant, Introitus: Salve sancta Parens

2. 『聖母のミサ』より キリエ
Kyrie -Missa De beata virgine

3. 『聖母のミサ』より グロリア
Gloria -Missa De beata virgine

グレゴリオ聖歌
Gregorian chant

4. 集祷文 Collecta

5. 使徒書 Epistola

6. 昇階唱「あなたは祝福された、敬うべきかたです」
Graduale: Benedicta et venerabilis es

7. 福音書 Evangelium

8. ミサ《アヴェ・マリス・ステラ(めでたし 海の星)》より クレド
Credo -Missa Ave maris stella

休憩

9.「フェーブスの妹が輝きで」
“Ut Phebi radiis”

10. 「アヴェ・マリア、清けきおとめ」
“Ave Maria … Virgo serena”

11. グレゴリオ聖歌 賛歌「めでたし 海の星」第1節
Gregorian chant, Hymnus: Ave maris stella

12. 「めでたし 海の星」
“Ave maris stella”

13. グレゴリオ聖歌「めでたし 天の元后」
Gregorian chant, Ave Regina caelorum

14. グレゴリオ聖歌「救い主を育てた母」
Gregorian chant, Alma Redemptoris Mater

15. 「救い主を育てた母・めでたし 天の元后」
“Alma Redemptoris/Ave Regina”

16. 「サルヴェ・レジーナ(めでたし 元后)」(4声)
“Salve Regina” a 4

プロフィール

ヴォーカル・アンサンブル カペラ

カペラは、グレゴリオ聖歌とルネサンス・フランドル楽派の宗教曲を主なレパートリーとする、プロの声楽家によるヴォーカル・アンサンブルです。宗教曲本来の場であるミサなど歴史的な典礼的枠組みを尊重し、楽譜はすべて15、6世紀に書かれた計量記譜法によるオリジナル譜を用い、時代様式にふさわしい発音や発声法を追求することで、作品の価値が最大限に発揮されるような演奏を行い、心と魂の安らぎ、癒しの響きを実現できるよう努めています。

ルネサンスの巨匠ジョスカン・デ・プレには特に力を入れ、そのミサ曲全曲を演奏。2001年以来9枚のCDをリリース、「レコード芸術」誌・特選盤などに選ばれました。ジョスカン・デ・プレのミサ曲全集もリリースが進行中です。

公式ウェブサイト https://www.cappellajp.com/

花井哲郎

古楽演奏家。オランダへ留学、教会音楽家、合唱指揮者、鍵盤楽器奏者として活動し、またグレゴリオ聖歌の研究・演奏活動にも従事する。1996年に帰国後「ヴォーカル・アンサンブル カペラ」を設立、音楽監督としてグレゴリオ聖歌とルネサンス・フランドルの宗教音楽演奏を続ける。また古楽アンサンブル「コントラポント」のリーダーとしてバロックの器楽・声楽作品に取り組む。古楽をレパートリーとする管弦楽団、合唱団、声楽アンサンブルを指導、徹底した古楽の立場からの演奏普及に努める。フォンス・フローリス古楽院院長、国立音楽大学講師、NHK-FM『ビバ!合唱』案内人。

歌詞対訳

1.Introitus: Salve sancta Parens  Salve sancta Parens, enixa puerpera Regem, qui caelum terramque regit in saecula saeculorum. Eructavit cor meum verbum bonum, dico ego opera mea regi. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. Amen. 入祭唱「めでたし 聖なる産みの母」  めでたし 聖なる産みの母、世々とこしえまで天地を支配される王をこの世に産んだかた。 わたしの心はうるわしい言葉であふれ、わたしは王に詩を語る。 栄光は父と子と聖霊にありますように。 初めにあったように今もいつも、 世々とこしえまで。アーメン。
2.Kyrie   Kyrie eleison. Christe eleison. Kyrie eleison. キリエ   主よ、あわれんでください。 キリストよ、あわれんでください。 主よ、あわれんでください。 
3.Gloria   Gloria in excelsis Deo. Et in terra pax hominibus bonae voluntatis. Laudamus te. Benedicimus te. Adoramus te. Glorificamus te. Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam. Domine Deus, Rex caelestis, Deus Pater omnipotens. Domine Fili unigenite Jesu Christe, Spiritus et alme orphamorum Paraclite. Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris, Primogenitus Virginis Mariae Matris. Qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationem nostram ad Mariae gloriam. Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis. Quoniam tu solus sanctus, Mariam sanctificans. Tu solus Dominus, Mariam gubernans. Tu solus Altissimus, Mariam coronans, Jesu Christe. Cum Sancto Spiritu, in gloria Dei Patris. Amen.  グロリア   天のいと高きところには神に栄光。 地には善意の人に平和がありますように。 わたしたちは主をほめ、主を讃え、 主を拝み、主をあがめ、 主の大いなる栄光のゆえに感謝いたします。 神である主、天の王、全能の父である神よ。 主である御ひとり子、イエス・キリスト、 霊にして、遺された者らの恵みの助け主よ。 神である主、神の小羊、父の御子、 おとめである御母マリアの初子よ。 世の罪を除く主よ、わたしたちを憐れんでください。 世の罪を除く主よ、わたしたちの願いを聞きいれてく ださい、マリアの栄光のために。 父の右に座しておられる主よ、わたしたちを憐れんでください。 主のみ聖にして、マリアを聖別されるかた、 主のみ王にして、マリアを導かれるかた、 主のみ至高にして、マリアに戴冠なさるかた、イエス・キリ ストよ。 聖霊とともに、父である神の栄光のうちに。アーメン。
4.Collecta   Dominus vobiscum. –Et cum spiritu tuo. – Oremus: Concede nos famulos tuos, quaesumus, Domine Deus, perpetua mentis et corporis sanitate gaudere: et gloriosa beatae Mariae semper Virginis intercessione, a praesenti liberari tristitia, et aeterna perfrui laetitia. Per Dominum nostrum Jesum Christum, Filium tuum; qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti, Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.   集祷文   主は皆さんとともに。またあなたの霊とともに。 祈りましょう。 主なる神よ、どうかあなたのしもべであるわたしたちが心身ともに永遠の健康を楽しむことができますように、そして永遠のおとめ、栄光ある聖マリアの御取り次ぎによって現世の悲しみから解放され、永遠の喜びを味わうことができますようにお願い申し上げます。あなたと聖霊とともに世々に生き支配しておられる神、あなたの御子、わたしたちの主イエス・キリストによって。アーメン。 
5.Epistola  Lectio libri Sapientiae. Ab initio, et ante saecula creata sum, et usque ad futurum saeculum non desinam, et in habitatione sancta coram ipso ministravi. Et sic in Sion firmata sum, et in civitate sanctificata similiter requievi, et in Jerusalem potestas mea. Et radicavi in populo honorificato, et in parte Dei mei hereditas illius, et in plenitudine sanctorum detentio mea. 使徒書   知恵の書の朗読。この世が始まる前にわたしはつくられ、永遠になくならず、聖なる住まいの中でその方の前で仕える。こうしてわたしはシオンに住まいを定め、聖別された町で同じように憩い、わたしの力はエルサレムにある。わたしは栄光に輝く民の中に根を下ろし、その世継ぎはわたしの神のものであり、わたしの住まいは諸聖人に満ちあふれている。  
6.Graduale: Benedicta et venerabilis es 昇階唱「あなたは祝福された、敬うべきかたです」
Benedicta et venerabilis es, Virgo Maria: quae sine tactu pudoris inventa es mater Salvatoris. Virgo Dei Genitrix, quem totus non capit orbis, in tua se clausit viscera factus homo. あなたは祝福された、敬うべきかたです、おとめマリア。あなたは貞淑を汚すことなく、救い主の母となられました。 神をお産みになったおとめ、全地も受け止めることのできないかたをあなたの御胎が宿され、神は人となられたのです。
7.Evangelium  Dominus vobiscum. – Et cum spiritu tuo. Sequentia sancti Evangelii secundum Lucam. – Gloria tibi Domine. In illo tempore: Loquente Jesu ad turbas, extollens vocem quedam mulier de turba, dixit illi: Beatus venter, qui te portavit, et ubera, quae suxisti. At ille dixit: Quinimo beati, qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud.福音書朗読  主はみなさんとともに。またあなたの霊とともに。 ルカによる聖福音の続誦。 主よ、あなたに栄光。 その時、イエスがこれらのことを話しておられると、ある女が群衆の中から声高らかに言った。「なんと幸いなことでしょう、あなたを宿した胎、あなたが吸った乳房は。」そこでイエスは言われた。「むしろ、幸いなのは神の言葉を聞き、それを守る人である。」  
8.Credo   Credo in unum Deum, Patrem omnipotentem, factorem caeli et terrae, visibilium omnium, et invisibilium. Et in unum Dominum Jesum Christum, Filium Dei unigenitum. Et ex Patre natum ante omnia saecula. Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum de Deo vero. Genitum, non factum, consubstantialem Patri: per quem omnia facta sunt. Qui propter nos homines, et propter nostram salutem descendit de caelis. Et incarnatus est de Spiritu Sancto ex Maria Virgine: Et homo factus est. Crucifixus etiam pro nobis: sub Pontio Pilato passus, et sepultus est. Et resurrexit tertia die, secundum Scripturas. Et ascendit in caelum: sedet ad dexteram Patris. Et iterum venturus est cum gloria, judicare vivos et mortuos: cujus regni non erit finis. Et in Spiritum Sanctum, Dominum, et vivificantem: qui ex Patre Filioque procedit. Qui cum Patre et Filio simul adoratur, et conglorificatur: qui locutus est per Prophetas. Et unam sanctam catholicam et apostolicam Ecclesiam. Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum. Et exspecto resurrectionem mortuorum. Et vitam venturi saeculi. Amen.  休憩 クレド  わたしは信じます。唯一の神、 全能の父、天と地、見えるもの、見えないもの、すべてのものの造り主を。 わたしは信じます、唯一の主イエス・キリストを。 主は神のひとり子。 すべてに先立って父より生まれ、 神よりの神、光よりの光、 まことの神よりのまことの神、 造られることなく生まれ、父と一体。 すべては主によって造られました。 主は、わたしたち人類のため、 わたしたちの救いのために天からくだり、 聖霊によって、おとめマリアよりからだを受け、人となられました。 ポンツィオ・ピラトのもとで、わたしたちのために十字架につけられ、苦しみを受け、葬られ、 聖書にあるとおり三日目に復活し、 天に昇り、父の右の座に着いておられます。 主は、生者と死者とを裁くために栄光のうちに再び来られます。その国は終わることがありません。 わたしは信じます。主であり、いのちの与え主である聖霊を。聖霊は、父と子から出て、 父と子とともに礼拝され、 栄光を受け、また預言者をとおして語られました。 わたしは、聖なる、普遍の、使徒的、唯一の教会を信じます。 罪のゆるしをもたらす唯一の洗礼を認め、 死者の復活と、 来世のいのちを待ち望みます。アーメン。  
9.“Ut Phebi radiis”「フェーブスの妹が輝きで」 
I Ut Phebi radiis soror obvia sidera luna, Ut reges Salomon sapientis nomine cunctos, Ut remi ponthum querentum velleris aurum, Ut remi faber instar habens super aera pennas, Ut remi fas solvaces traducere merces, Ut remi fas sola Petri currere prora, Sic super omne quod est regnas, O Virgo Maria.   II Latius in numerum canit id quoque celica turba, Lasso lege ferens eterna munera mundo: La sol fa ta mina clara prelustris in umbra, La sol fa mi ta na de matre recentior ortus, La sol fa mi re ta quidem na non violata, La sol fa mi re ut rore ta na Gedeon quo, Rex, O Christe Jesu, nostri Deus alte memento.   フェーブスの妹が輝きで星辰を ソロモンがその叡智の令名で諸王を 金の羊毛を探し求める者らの櫂が海を 工匠ダエダルスが櫂に等しい翼をもって空を支配するように 櫂の役目はか弱いものを運ぶことであるように ペテロの櫂の役目は一艘の船を導くことであるように そのようにあなたは万物を支配しておられます、ああ、おとめマリアよ。   夥しい数の天の一群もこれを同じように歌う 疲れ果てた世に永遠の賜物を定めに従って贈る。 暗闇に輝くまばゆい宝石 近い世にあって御母から生まれ出られたかた 汚れなくお生まれになり ギデオンの羊毛の露のように降りてこられた 王よ、ああキリストであるイエス、わたしたちの神よ、いと高きところでわたしたちを思い起こしてください。 
10.“Ave Maria … Virgo serena”「アヴェ・マリア、清けきおとめ」 
Ave Maria Gratia plena, Dominus tecum, Virgo serena.   Ave cujus conceptio, Solemni plena gaudio, Caelestia, terrestria, Nova replet laetitia.   Ave cujus nativitas Nostra fuit solemnitas, Ut lucifer lux oriens, Verum solem praeveniens.   Ave pia humilitas, Sine viro fecunditas, Cujus annunciatio Nostra fuit redemptio.   Ave vera virginitas, Immaculata castitas, Cujus purificatio Nostra fuit purgatio.   Ave praeclara omnibus Angelicis virtutibus, Cujus fuit assumptio Nostra glorificatio.   O Mater Dei, Memento mei, Amen. めでたし マリア 恵みあふれるかた 主はあなたとともにおられます 清けきおとめよ。   めでたし その御懐胎は 厳かな喜びにあふれ 天も、地も 新たな幸いに満ちる。   めでたし あなたの御誕生は わたしたちには祝祭でした 暁の星のように 真の太陽に先駆けて立ち昇る光よ。   めでたし 敬虔な謙遜 男知らずしての御懐妊 その御告げは わたしたちのあがないでした。   めでたし 真の処女性 けがれなき純潔 その御清めは わたしたちの浄化でした。   めでたし あらゆる天使の徳に 輝いておられるかた その御被昇天は わたしたちに栄光をもたらしてくださいました。   ああ、神の母よ わたしのことを心にとめてください アーメン。 
11. 12. “Ave maris stella” 
1.  Ave maris stella,
Dei Mater alma
Atque semper Virgo,
Felix caeli porta. 2.  Sumens illud Ave,
Gabrielis ore,
Funda nos in pace,
Mutans Hevae nomen. 3.  Solve vincla reis,
Profer lumen caecis:
Mala nostra pelle,
Bona cuncta posce. 4.  Monstra te esse matrem:
Sumat per te preces,
Qui pro nobis natus,
Tulit esse tuus. 5.  Virgo singularis,
Inter omnes mitis,
Nos culpis solutos,
Mites fac et castos. 6.  Vitam praesta puram,
Iter para tutum:
Ut videntes Jesum,
Semper collaetemur. 7.  Sit laus Deo Patri,
Summo Christo decus,
Spiritui Sancto,
Tribus honor unus. Amen.  
めでたし 海の星 慈しみ深い神の母 そしてとこしえのおとめ 幸いな天の門よ。 ガブリエルの口から 「アヴェ」を受け エヴァの名を覆した方よ わたしたちを平和の中に住まわせてください。 罪人のかせを解き 盲人の目を開き わたしたちの悪を防ぎ あらゆる良いものを願ってください。 あなたが母であることを示してください。 あなたを通してわたしたちの祈りを受け取ってくださいますように わたしたちのためにあなたから生まれ あなたのものとなることを耐え忍ばれた御子が。 たぐいなきおとめ 最も柔和なかた わたしたちの罪をゆるし 柔和で貞潔なものとなさせてください。 わたしたちの生涯を清め 道を安らかなものとしてください。 いつの日かイエスを見て 変わることなく共に喜ばせてください。 賛美は神である父に 栄光は至高のキリストと 聖霊に 一つのほまれは三位にありますように。アーメン。   
13. 14. 15. “Ave Regina caelorum” “Alma Redemptoris Mater” 「めでたし 天の元后」「救い主を育てた母」
Ave Regina caelorum Ave Domina angelorum Salve, radix, salve, porta Ex qua mundo lux est orta.   Gaude, Virgo gloriosa Super omnes speciosa Vale, o valde decora Et pro nobis Christum exora.     Alma Redemptoris Mater, quae pervia caeli Porta manes,et stella maris, succure cadenti Surgere qui curat populo:   Tu quae genuisti, natura mirante, tuum sanctum Genitorem: Virgo prius ac posterius, Gabrielis ab ore Sumens illud Ave, peccatorum miserere. めでたし 天の元后 めでたし 天使たちの女王 めでたし 根よ、めでたし 門よ そこより光が世に昇ったのです。   喜んでください、栄光のおとめ すべてにまさるかた 幸いがありますように、このうえなく美しいかた わたしたちのためにキリストに祈ってください。     救い主を育てた母、天の門を開けておいてくださるかた 光り輝く海の星、倒れるものに走り寄り 力づけてください。   いとも不思議なことに ご自身の聖なる創造主を生んだかた かつても後にもおとめであられるかた、ガブリエルの口から 「アヴェ」との言葉を受けたかた、罪人であるわたしたちをあわれんでください。 
16. “Salve Regina” 「サルヴェ・レジーナ(めでたし 元后)」
Salve Regina, misericordiae. Vita dulcedo, et spes nostra, salve. Ad te clamamus, exsules, filii Hevae. Ad te suspiramus, gementes et flentes in hac lacrimarum valle. Eja ergo, Advocata nostra, illos tuos misericordes oculos ad nos converte. Et Jesum, benedictum fructum ventris tui, nobis post hoc exsilium ostende. O clemens, o pia, o dulcis Virgo Maria.  めでたし あわれみの元后 わたしたちのいのち、喜び、希望。 囚われの身であるわたしたちエバの子は、あなたに叫びます。 嘆きながら泣きながら、涙の谷であなたにむかって嘆息します。 さあ、取りなしをしてくださるかたよ、あわれみの目をわたしたちに注いでください。 そして、祝された御胎内の御子イエスを、この囚われの後、わたしたちに示してください。 ああ、柔和で、恵みあふれる、優しいおとめマリアよ。